Savremena Istorija

Delegacija Udruženja pripadnika JVuO 1941. – 1945. u ponedeljak, 28. januara u dvorskoj crkvi Sv. Andreja Prvozvanog u kompleksu na Dedinju, poklonila se senima poslednjeg jugoslovenskog kralja Petra II Karađorđevića (1923. – 1970.). Delegaciju Udruženja. koju je predvodio predsednik dr Dušan Đukić, nešto kasnije primli su u plavom salonu Kraljevskog dvora prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević i njegova supruga princeza Katarina. Vidno uzbuđen, prestolonaslednik Aleksandar poželeo je dobrodošlicu, saborcima svog oca, Kralja Petra II, među kojima je bio i Đurađ Živojinović, poručnik JVuO, ratni komandant Jaseničke brigade JVuO (Smederevski korpus), koji je ušao u desetu deceniju života. U ime Udruženja domaćine je pozdravio dr Dušan Đukić, predsednik, koji je ukratko upoznao domaćine sa radom Udruženja, uručivši pri tom i prigodne poklone prestolonasledniku i princezi – simbole i knjige, koje je ovo Udruženje izdalo u proteklom periodu. Posle zvaničnog protokola, pripadnici Udruženja su se zadržali u razgovoru sa domaćinima, koji su pokazali veliko interesovanje i pažnju prema svakom od njih. Posebno su bile upečatljive fotografije, koje su bivši ratnici stavljali na uvid ili poklanjali prestolonasledniku Aleksandru, na kojima su suznih očiju pokazivali sebe ili članove svoje porodice u društvu kralja Petra II. Bile su tu i fotografije iz ratnih dana, kada se kažu ginulo sa pokličom: "Živeo kralj Petar"

Osta granični kamen, gazimo austrijsku zemlju. Osta naša jadna otadžbina za našim leđima da polako umire u kandžama naših jamara. Ostaše želje iza nas, osta Peovac, Vasojevići, osta Crna Gora u rukama bezbožnika da rade sa njom šta hoće. Osta Njegoš na Lovćenu da čami a vatre i vjetrovi sudbine da pale našu slavnu prošlost. Osta Marko Miljanov da sa svojim čojstvom i junaštvom tinja u mraku nove vlasti. Osta Miljan Vukov da gleda zlotvore šta rade sa našom vjerom, šta čine sa našim crkvama, šta rade sa slavnim spomenicima i braniocima pravoslavlja, krsta, Svetosavlja. Sve više i dalje grežemo kroz planinski povjetarac. Dan odmiče a noć se prikrada. Kao i uvijek, isto se ponavlja. Samo još da dođe momenat za duži odmor, da priklopim oči, pa sve drugo neka ide redom. Ušli smo duboko u šumu. Ostaše za nama jele i borovi, jedini svjedoci naših patnji, naše samoće. U divljini i rukama sudbine. „Momci“, obraća se tata ostalima, „možda bi bilo dobro da ovdje prespavamo, dosta smo zagazili na teritoriju Austrije. Valjda ovdje neće doći partizani“. Prihvatiše svi tatin prijedlog. Skupljaju trulinu lišća i ostalog šta je na zemlji. Prave nam ležaje sa gornje strane jela ili borova. Dekica nema, šatorskih krila nema. Što je na nama, to je čitavo bogatstvo. Odrasli skidaju svoje kapute, pokriše nas, a umor učini svoje.

Početkom maja 1943. godine njemačke snage u namjeri da osiguraju jadransko zaleđe za slučaj mogućeg savezničkog iskrcavanja otpočele su dugo planiranu operaciju "Schvarz" (Crno), koja je usledila posle dvije faze operacije Weiss (bijelo) I i II . Operacijom Weiss I i II, potisnutoj glavnini partizanskih snaga od Bihaća, omogućen je odlazak Crnu Goru. Naime, posle partizansko-njemačkih pregovora tokom operacije Weiss II u Zagrebu marta 1943. o kojima je dosta govoreno, a koje su sa partizanske strane vodili Vladimir Velebit i Milovan Đilas sa njemačkim opunomoćenicima u NDH ( generali Horstenau i Kaše), partizani su uspjeli da dobiju na vremenu, iskoriste pasiviziranje njemačkih jedinica na terenu i tako kod Jablanice naprave prodor preko Neretve, protiv znatno slabijih snaga JVuO, koje i pored prispjelih pojačanja nisu uspjele da ih zaustave u njihovom prodoru ka Crnoj Gori. Bez obzira na novonastalu situaciju na terenu, Njemci su bili svjesni da general Mihailović predstavlja veliku opsanost za slučaj savezničkog iskrcavanja na jadransku obalu pa su operacijom "Schvarz" prevashodno planirali, uništinje njegovog štaba, koji se nalazio nedaleko od Kolašina, razoružanje pripadnika JVuO na terenu i njegovo zarobljavanje. Posle toga bi operacija bila nastavljena napadom na partizansku glavninu koju su oni prethodno, usmjerili na Mihailovićeve snage, kako bi ih iscrpljene međusobnom borbom lakše savladali. Ovi događaji, bez sumnje, predstavljaju vrhunac njemačkog vojnog angažovanja na uništenju oba pokreta otpora i u posleratnoj komunističkoj istorijografiji jednostrano su tumačeni.

Na današnji dan pre 66 godina u na lokaciji Undrulja u rejonu sela Dobrunska Rijeka (opština Višegrad) zarobljen je general Mihailović. Prilikom akcije zarobljavanja koju je nesto iza ponoći izvela specijalna grupa pripadnika OZN-a poginuli su major Dragiša Vasiljević, ratni komandant Višegradske brigade JVuO i njegovi pratioci Blagoje Kovač i Nikola Majstorović. Sa lica mesta uspeo je pobeći Lazar Gajić, vodič ove grupe sa kojom se kretao Mihailović. Na mestu događaja, na stazi iznad undruljskog potoka nedaleko od puta Dobrun-Priboj podignut je 2000. godine spomenik kojim je obeležen ovaj događaj, a pored staze 2002. godine porodica Majstorović iz Klivlanda podigla je i nadgrobni spomenik poginulim pripadnicima JVuO, koji su tu i sahranjeni od strane meštana. Danas 13.marta se u Undrulji (Draževini) istorijskim časom obeležava ovaj događaj, a molitvenim sećanjem i parastosom pomen ubijenim pripadnicima JVuO.