Savremena Istorija

Povodom sto godina od Prvog balkanskog rata i Dana zahvalnosti oslobodiocima Herceg-Novog 1918. godine u manastiru Savina služen je 7. novembra parastos oslobodiocima Kosova 1912. i Herceg-Novog 1918. godine. NVO iz Herceg-Novog obilježavaju ovaj dan u znak sjećanja na 7. novembar 1918. godine kad je potpukovnik Svetislav Simović preuzeo komandu nad Herceg-Novim od austro-ugarske vojske. Parastos je služio iguman manastira Savina Varnava sa 8 sveštenika iz Herceg-Novog u velikoj crkvi manastira Savina i kod spomenika streljanim rodoljubima u Prvom svjetskom ratu u porti manastira Savina. Predsjednik Matice Boke – Herceg-Novi Ljubo Šabović je još jednom pozvao lokalnu vlast da vrati spomen ploču oslobodilačkoj vojsci Srbije iz Prvog svjetskog rata koju su skinuli italijanski okupatori 1941. godine. Na peticiju za vraćanje spomen ploče predatu prije 17 mjeseci još nema odgovora od gradonačelnika Dejana Mandića. Prisutnima je djeljena informativna sveska „Odnos Bokelja prema Prvom balkanskom ratu“ Vaska Kostića u izdanju Matice Boke. Organizatori su Matica Boke, Srpski Soko, Kolo srpskih sestara, Srpsko viteško društvo Herceg Stefan, SPKD „Prosvjeta“, Društvo za arhive i povjesnicu hercegnovsku i Glas. Ovom prilikom redakcija www.savremeneistorija.com se zahvaljuje gospodinu Nebojši Rašu, vrednom istraživaču Hercegnovske prošlosti i starešni «Srpskih Sokola» na prosleđenom materijalu

Pokret je uslijedio, usiljenim maršom žurimo u pravcu Dugog Sela. Naporan put, umor, glad, avioni nam nijesu dozvoljavali da se držimo tog usiljenog marša. Kolona od nekoliko hiljada ranjenika, bolesnika i iznemoglog naroda se sve više i više rasteže, kida se u manje grupe. Uzaludno su vojnici napominjali, naređivali, komandovali da se držimo kolone. Pogureni, iznemogli, gladni kosturi hiljada mučenika kite hrvatske puteve. Niko ne obraća pažnju na upozorenja. Iznemogli sijedaju, noge izdale, mišići ostali na dugim marševima, mnogi se zavale, prostru se po ledini kao da je naređen odmor. Nedaleko od Dugog Sela kolona je zaustavljena. Stiže naređenje: „Ovo je mjesto za prikupljanje bolesnika, ranjenika, izbjeglog naroda kao i vojske“. Naređenje za obećani odmor neko mijenja i kolonu izmučenog naroda skreće u pravcu mjesta Lupoglave, sa napomenom da će biti tamo odmor. Naravna stvar, kad se čuje riječ odmor, snaga pridolazi, a volja počne da izvire odnekuda, a odakle – to je veliko pitanje. Put se nastavlja. Promjena pravca i nastavljanje pješačenja mijenja i volju jadnika. Ali kad se mora i kad se naređuje, mora se prihvatiti. Tetura se umor u dušama a i to malo života visi o koncu, samo što se ne otkine. Stigli smo na određeno mjesto. Mjesto Lupoglava je tu. Prostrane livade pred Lupoglavom su dovoljne da nas prime. Prihvatismo zelenu travu za željene ležaje. Umor nije tražio ni hranu, ni bolje ležaje. Voćnjaci su bili dovoljni da nas zaklone od „saveznika“, a umor nas zgrabio u naručje. Ko zna koliko je sati ili vremena prohujalo od našeg poslednjeg počinka – pomišlja svako prije nego usni.

Nebojša Rašo, desno na fotografiji U Prvom svjetskom ratu Hercegnovljani su dali svoj doprinos borbi za oslobođenje i ujedinjenje. Ako se izuzme kratki period rusko-crnogorsko-bokeljske vladavine 1806-1807. godine Novljani su prvi put 1918. godine dobili svoju državu. Pored velikog broja dobrovoljaca dva Novljanina dali su veliki doprinos zajedničkoj borbi. To su Mirko Komnenović i Špiro Poznanović. Obojica su radili na mobilisanju dobrovoljaca za srpsku vojsku, Mirko Komnenović u Rusiju među zarobljenim austrougraskim vojnicima a Špiro Poznanović u Južnoj Americi.

Navršava se 15 godina od početka NATO bombardovanja. Dan sećanja na žrtve stradale u bombardovanju biće obeležen nizom komemorativnih skupova. Za 78 dana ubijeno je najmanje 2.500, a ranjeno i povređeno više od 12.500 ljudi. Vazdušni napadi NATO snaga na Srbiju, odnosno tadašnju SRJ, počeli su na današnji dan pre 15 godina. Za 78 dana ubijeno je najmanje 2.500, a ranjeno i povređeno više od 12.500 ljudi. Poginuo je 1.031 pripadnik vojske i srpske policije, a teže i lakše ranjeno oko 6.000 civila, među njima 2.700 dece. Ranjena su 5.173 vojnika i policajca, a desetak osoba se i dalje vode kao nestali. Ukupna materijalna šteta procenjena je na više desetina milijardi dolara. Ratni gubici NATO u ljudstvu i tehnici nikada nisu obelodanjeni.