Savremena Istorija

BEOGRAD - Pred Višim sudom u Beogradu danas je na ročištu u procesu rehabilitacije generala Draže Mihailovića svedočio istoričar Bojan Dimitrijević koji je dao iskaz u vezi sa krivičnim postupkom vođenim 1946. godine protiv generala i sa istorijskim činjenicama i događajima koji su bili predmet tog suđenja. Dimitrijević je novinarima nakon ročišta rekao da je tokom svedočenja govorio o nekoliko falsifikata, kojima je tokom suđenja ukazivano na saradnju Mihailovića sa vlastima NDH i sa italijanskim okupatorima u Crnoj Gori. "Govorio sam takođe i o tome kakav je bio njegov odnos prema nemačkim okupatorima i da li je u tome bilo kolaboracije. Pokušali smo da problematizujemo optužnicu novim detaljima koji su na suđenju bili izostavljeni, pre svega dokumentima, koji govore o partizanskim pregovorima sa Nemcima ili nemačka dokumenta iz kojih se vidi da su oni Mihailovića doživljavali kao vođu pokreta otpora", naveo je Dimitrijević. Na današnjem ročištu trebalo je da svedoče i istoričari Kosta Nikolić i Veselin Đuretić, ali će sud njihove iskaze uzeti na sledećem ročištu zakazanom za 8. oktobar. Pored toga, Sud je dobio predlog SUBNOR-a da se kao svedoci pojave i Miodrag Zečević i doktor Branko Latas. Pred početak ročišta ispred zgrade Višeg suda u Timočkoj ulici okupile su se pristalice četničkog pokreta, partizanskog pokreta, kao i pripadnice organizacije "Žene u crnom", koje je razdvajo veliki broj policajaca. Nešto pre 10 sati su se ispred zgrade okupili pripadnici četničkog pokreta, zatim grupa mladih koja se predstavlja kao SKOJ i pripadnice organizacije "Žene u crnom". Poništenje presude od 15. jula 1946. godine, kojom je Mihailović osuđen na smrt streljanjem, kao i vraćanje građanskih prava, zahtevom za rehabilitaciju zatražio je njegov unuk Vojislav Mihailović, a pridružili su mu se Srpska liberalna stranka, sa akademikom Kostom Čavoškim na čelu, Udruženje pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini, Udruženje političkih zatvorenika i žrtava komunističkog režima, profesor međunarodnog prava Smilja Avramov i drugi. Predlagači zahteva tvrde da Mihailoviću nije omogućeno pravo na odbranu i da nije video svog advokata do početka suđenja. On nije imao ni pravo na nepristrasan sud, a optužnica mu je uručena sedam dana pred suđenje. Mihajlović je, dva dana po donošenju sporne presude, 17. jula 1946. godine streljan kao državni neprijatelj "broj jedan". Državna komisija utvrdila je da je Mihailović ubijen na Adi Ciganliji, ali se sumnja da su njegove kosti kasnije prenete u sekundarnu grobnicu, najverovatnije na Ratno ostrvo, kako bi se onemogućilo da ikad budu pronađene. http://www.tanjug.rs/novosti1/47873/istoricar-dimitrijevic-svedocio-o-sudjenju-drazi.htm

Umor je osvojio moju bijedu, noć je prolazila po svojoj volji. Bio sam i dalje u toplom Miloradovom neosjetnom zagrljaju. Toplina me je vraćala u san. Osjećao sam se vrlo dobro. Umor polako klizi iz svakog mog mišića. Miloradove prste sam često osjećao kako mile kroz moju kratku kosu. Čuo sam njegove tihe i umjerene uzdahe i kako toplim dahom miluje moj vrat. To me uspavljuje i ponovo me vraća tamo daleko, bespućima naše golgote. Tako je promicala moja noć. Tu i tamo sam čuo i druge kako uživaju u odmoru. Neko je hrkao, neko je zvao u pomoć. Neko plakao. Neko ljubio svoga koga nema pored sebe. Samo je mogla hladna i duga noć da sazna sve šta se radi u našoj kolibi. Noć na vrhu Čakora. Hladna, podmukla, neprijateljska noć, noć prijatelj nove vlasti, prožima i tiho se provlači kroz pukotine drvenih zidova, stiže do nas i sa nama se poigrava, smije nam se, ruga nam se kao pobjednik. Probudih se, ne čujem vojničke glasove. Ko zna gdje su. Nas su zamandalili u ovoj kolibi, a oni možda u onoj velikoj kućerini uživaju, piju, smišljaju kako će nas „biti i mučiti“. A kud će više biti kazni i maltretiranja nego što smo do sada prošli.

Ne samo u završnim operacijama partizanskih snaga 1944. i 1945. godine, već i tokom Drugog svetskog rata vršene su likvidacije političkih neistomišljenika, potencijalnih protivnika revolucije i svih onih koji bi po procenama komunističkih poverenika na terenu, mogli predstavljati smetnju ili pretnju uspostavljanju pravednog i humanog komunističkog poretka. Često su o likvidacijama odlučivali pojedinci, a za krivicu je bilo dovoljno da neko u vas ponišani prstom, da vas lažno okleveta. Bilo je dovoljno da ste pripadali gazdovskoj ili kulačkoj porodici, građanskom staležu ili da vam je neko iz bliže ili dalje porodice bio u "neprijateljskim" formacijama, pogotovo ako je pripadao Ravnogorskoj organizaciji ili bio pripadnik JVuO, pa da budete ZA ODSTREL!.

Na danasnji dan 13. marta 1946. godine, pre sedamdest i jednu godinu zarobljen je armijski general Dragoljub Draža Mihailović, načelnik štaba Vrhovne komande i ministar vojni Vlade Kraljevine Jugoslavije od januara 1942 do druge polovine maja 1944. Operacijom zarobljavanja sa najvišeg vrha, tadašnjeg komunističkog režima, rukovodio je lično, u odsustvu Josipa Broza, Aleksandar Ranković savezni ministar unutrasnjih poslova FNRJ. Operacija zarobljavanja izvedena u periodu od 6-13. marta 1946. godine. Prilikom zarobljavanja Ili bolje rečeno kidnapovanja generala Mihailovića u praskozorje 13. marta ubijeni su njegovi lični pratioci Nikola Majstorović i Blagoje Kovač, kao i komandant Višegradske brigade JVuO major Dragiša Vasiljević. Sa mesta događaja to jutro uspeo je pobeći pripadnik JVuO, Lazar Gajić, brat od strica Budimira Gajića, čoveka koji je lično generalu Mihailoviću izrazio sumnju u "grupu četnika" koja se nesmetano tih dana kretala terenom i koja je nepuna dva meseca, “uz pomoć Nikole Kalabića” pokušavala uspostaviti vezu sa komandantom JVuO”. "Grupu za hvatanje Mihailovića" predvodili su visoki oficiri Ozne potpukovnik Svetolik Lazarević i major Dragoljub Vasović, uz logističku podršku pukovnika Jova Kapičića, koji je pod šifrom "Marjan" iz rejona Višegrada, zajedno sa majorom Vladanom Bojanićem I odabranom grupom, vršio koordinaciju akcije sa saveznim ministrom Aleksandrom Rankovićem u Beogradu. Po okončanju akcije, to jutro, vršeći pretres na licu mjesta, pripadnici milicije su odneli kasu Vrhovne komande u kojoj je bilo 45 zlatnika I zobnicu sa dve kožne torbe sa dokumentima I ličnim stvarima generala Mihailovića, koje su ležale pored tela Nikole Majstorovića. _________________________________________________________________ Kosta Nikolić i Bojan Dimitrijević, Zarobljavanje i strijeljanje generala Dragoljuba Draže Mihailovića 1946., časopis Istorija XX veka, broj 2/2009, str. 11. “Prema istraživanju u dokumentaciji BIA, obavljenom 26. maja 2009, ustanovili smo da je verodostojna verzija prema kojoj je general Mihailović zarobljen od strane grupe OZN-e za Srbiju uz „pomoć“ Nikole Kalabića.”