savremenaistorija

Zašto se Drugi svetski rat u Evropi, a najpre na Balkanu, nije završio do kraja 1943, ili 1944. godine, kako je predviđao britanski premijer, i ministar odbrane, Vinston Čerčil, i kako je nalagala strategija i operacijski razvoj sukobljenih vojski? Posle zaustavljanja ofnazivnih snaga Vermahta u operaciji “Barbarosa” ispred Moskve krajem 1941. godine, britanski premijer Čerčil procenjivao je dužinu trajanja rata. Krajem decembra te iste godine govorio je: “Možemo se nadati da ćemo, čak i ako ranije ne dođe ni do kakvog nemačkog sloma, dobiti rat krajem 1943, ili 1944. godine. Možda bi bilo korisno da sad objavimo svoju nameru da 1943. godine pošaljemo oslobodilačke armije u Evropu. To bi pružilo nadu podjarmljenim narodima i sprečilo bilo kakvu pogodbu između njih i nemačkih zavojevača”. (V. Čerčil, Drugi svetski rat, t. 3, str. 606)

U Berlinu je 16 minuta posle ponoći potpisana bezuslovna kapitulacija nemačkih oružanih snaga. U ime Nemačke akt je potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel, u ime Sovjetskog Saveza maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder. Time je formalno završen Drugi svetski rat u Evropi. Veteranka Crvene armije Nadežda Vdovina u 89. godini se i dalje seća rata i Beograda u čijem je oslobađanju učestvovala i toplog odnosa Jugoslovena prema njoj. Danas se oporavlja od izliva krvi u mozak, ali sećanja na Beograd i ratne dane su i dalje živa. Kada je 1942 rat zakucao i na vrata Voronježa, Nadežda Vdovina još nije bila punoletna. Slagavši za godine prijavila se u dobrovoljce.

Državna komisija za tajne grobnice popisala je više od 50.000 žrtava i evidentirala 211 lokacija. Od svih bivših republika SFRJ, samo se Srbija obračunavala sa umetnicima - ubijeno ih je 77 DRŽAVNA komisija za tajne grobnice ubijenih posle 12. septembra 1944, za tri godine rada prikupila je podatke za više od 50.000 ljudi nastradalih u posleratnim čistkama, i evidentirano je 211 lokacija. BAZA podataka i izložba su društveno potrebne i korisne u procesu „tranzicije svesti“, odnosno suočavanja sa prošlošću. To je i svojevrsna satisfakcija nevinim žrtvama i pomoć potomcima da konačno saznaju nešto o najbližima, i da na neki način javno progovore o bolu koji su decenijama skrivali i od sopstvene dece - kaže dr Srdjan Cvetković.

Generalštabni pukovnik Novica Stevanović U osnivačkom aktu Ravnogorskog pokreta u Drugom svetskom ratu 20. veka (Vojni arhiv Srbije, VK JV, 15/3, K-15, VK-P-650), kojim se precizira da je “revolucionarni opštenarodni pokret nacionalnog oslobođenja Jugoslavije, politički izražen u Jugoslovenskoj demokratskoj narodnoj zajednici (JDNZ), a vojno u Jugoslovenskoj vojsci u Otadžbini (JVUO), da predstavlja zbir svih nacionalnih snaga, zajednicu svih demokratskih narodnih strujanja, svih ranije postojećih stranaka, izuzev komunističke i Ljotićevog ‘Zbora’ i da postavlja svoj opštenarodni politički program rukovodeći se načelima: da je slobodarski, nacionalni, monarhistički, demokratski, socijalni i federalistički pokret” i u kojem se za načela slobodu i demokratiju kaže: “Mi smatramo slobodu najvišom vrednošću ljudskog života i spremni smo da rađe umremo, nego da živimo u ropstvu. Mi se borimo protiv inostranog neprijatelja koji je porobio našu zemlju, i koji ugrožava našu spoljnu – nacionalnu i državnu – slobodu. Mi se borimo protivu unutrašnjeg neprijatelja (komunisti) koji teži da nam uguši našu unutrašnju – duhovnu i političku – slobodu. Mi se borimo za slobodu savesti, slobodu kritike, slobodu reči usmene i pismene, slobodu zbora i dogovora, slobodu udruživanja, slobodu verskog uverenja...”; dok,

Tragom dokumenata u traženju istinitog odgovora na stalno pitanje, (hron. jed. 229, 326 iz knjige: gš pukovnik Živomir R. Podovac, “Verni Zakletvi, Narodu, Otadžbini“ - oslobodilački rat Jugoslovenske vojske Kraljevine Jugoslavije 1941-1958 - Borbe, bojevi i operacije JV - Hronologija , završen rukopis, Udruženje pripadnika JVuO 1941-1945, Beograd, 2013) 326. >2.novembar 1941. (Užički boj) Požeški, Zlatiborski, Rožački, Užički, Ribaševinski, vojnočetnički odredi, Komande VČJ JV. 327. Posle niza izdvojenih napada na pojedine vojnočetničke jedinice, J.Broz je odlučio da izvrši opšti i otvoreni napad na VČJ JV. Brozovci u 4.00 časa, dana 2.novembra, iznenada s leđa, jakim snagama Užičkog i Čačanskog odreda, Dragačevskog bataljona, Železničke i Odborničke čete, napali snage vojnočetničkih odreda u Užicu i rejonu Užica. Snage VČO se nisu nadale ovom napadu, jer je na snazi bio sporazum o zajedničkom dejstvovanju, između Komande VČJ JV i Glavnog štaba komunističkih odreda. Požeški vojnočetnički odred pretrpeo je velike gubitke. Poginulo i pobijeno preko 800 pripadnika VČJ i Ravnogorskog pokreta (civili) u gradu Užice. Kao odgovor na ovaj mučki, iznenadni napad, grupisane snage Požeškog odreda (1056 vojnika), zatim Zlatiborski, Rožački i Užički odred uz sadejstvo Ribaševinskog VČO, izvršile su kontranapad na snage komunističkog pokreta JB. Vođena je borba u susretu. Najžešća borba je vođena u rejonu Trešnjica. Brozovci su prvo zaustavljeni, a daljim napadnim borbama, potom i razbijeni. U dokumentima komunističkog Užičkog odreda se kaže: «..Znajući tačno pokrete četnika ka Užicu, naše su trupe primile nalog da preduzmu napad u 4 sata ujutro 2.novembra 1941». (Kao jedan od dokumentovanih izvora, za vojnostručnu analizu Užičkog boja, pored našeg istraživanja, uzeli smo nalaze istoričara g.Aleksandra Bajta, datih u njegovoj knjizi 'Bermanov dosije'. On je više godina izučavao ovaj događaj, smatrajući ga ključnim za kasnije odnose vojni četnici-partizani. Izučio je ratna i poratna dokumenta, ali i posleratne izjave glavnih aktera pobedničke komunističke strane.nap.a)

Stvaranjem NDH na delu teritorije Kraljevine Jugoslavije, koja je obuhvatala uglavnom današnje teritorije Hrvatske, Bosne i Hercegovine i deo Srbije, otpočeo je proces “rasparčavanja” odnosno okupatorske podele Kraljevine Jugoslavije. Novostvorena država NDH, je već po dolasku poglavnika Ante Pavelića i formiranja prve vlade, oslonjena u potpunosti na Nemačku, otpočela sprovodjenje etničke i rasne diskriminatorske politike, koja će dovesti do najvećeg stradanja srpskog naroda u njegovoj istoriji. Građani Zagreba su 10. aprila 1941. godine sa neskrivenim oduševljenjem pozdravili vojnike 10. njemačke oklopne divizije, koja je trijumfalno ušla u Zagreb. Dok je euforija na ulicama Zagreba trajala sa talasa radija čule su se reči penzionisanog pukovnika vojske kraljevine Jugoslavije Slavka Kvaternika, koji se kao zamenik odsutnog poglavnika Ante Pavelića i zapovednik celokupne oružane snage «slobodne hrvatske države» obratio hrvatskom narodu: